Xã Ba Vì có 98% dân số là người Dao, sống chủ yếu bằng nghề trồng trọt và chế biến thuốc nam. Việc sử dụng thuốc nam để chữa bệnh từ lâu đã gắn bó với cuộc sống của người Dao lúc còn trên núi cao. Dù cuộc sống đã có nhiều thay đổi, phương thức làm ăn cũng tiên tiến hơn, nhưng, người Dao Ba Vì không tách khỏi một nghề truyền thống của cha ông là làm thuốc chữa bệnh.

Nghề thuốc nam truyền thống của người Dao trên núi Ba Vì

Dù cuộc sống đã có nhiều thay đổi, phương thức làm ăn cũng tiên tiến hơn, nhưng người Dao Ba Vì không tách khỏi một nghề truyền thống của cha ông là làm thuốc chữa bệnh, với mục đích trước hết để tự chữa bệnh cho người trong dân tộc mình, sau đó là chữa cho mọi người. Để tìm được những vị thuốc quý hiếm ẩn mình trên núi cao hơn 1200m, người Dao buộc phải khổ công lặn lội trong rừng sâu, núi cao để tìm kiếm, bởi việc tìm được cây thuốc sẽ quyết định được một phần thành công của mỗi lương y.

Cao dược liệu của người Dao được điều chế với bí quyết riêng

Trước thực tế, nhiều cây thuốc trên rừng khó tìm, có nguy cơ tuyệt chủng, một số gia đình người Dao tự trồng cây thuốc ở vườn nhà mình để bảo tồn giống. Trước kia, các loại cây có sử dụng làm thuốc thường được người Dao dùng tươi hay phơi khô, nấu lấy nước tắm hoặc uống. Còn nay, thuốc lấy ở rừng về được sơ chế thành năm loại như thuốc khô, cao, thuốc nhỏ, thuốc đắp và thuốc bột. Thuốc nam của người Dao được sử dụng để chữa nhiều loại bệnh: xương khớp, bệnh gan, thận, dạ dày, thần kinh, bệnh ngoài da, răng miệng, thuốc cho phụ nữ sau sinh.

Theo chia sẻ của Lương y Lý Thị Mai – Chủ nhiệm HTX thuốc nam Ba Vì. Ban đầu người Dao làm thuốc để tự chữa bệnh cho mình và các thành viên trong gia đình. Sau đó là giúp những người bà con láng giềng. Từ hiểu biết sâu sắc về công dụng đến tỉ lệ kết hợp, pha trộn các thảo dược. Người Dao ở đây đã xây dựng, bồi đắp cả một kho tàng tri thức về các bài thuốc nam. Kho tàng ấy được giữ gìn và truyền qua các thế hệ.

Hợp tác xã dịch vụ thuốc nam dân tộc Dao Ba Vì được thành lập nhằm khai thác và bảo tồn hiệu quả nhiều loài thuốc quý. Chính quyền địa phương cũng chú trọng việc tuyên truyền để cộng đồng người Dao ở Ba Vì hiểu được giá trị của Vườn Quốc gia Ba Vì, giá trị của các cây thuốc cũng như tri thức chữa bệnh trong nhân dân, từ đó mỗi người có ý thức hơn trong việc bảo vệ di sản thiên nhiên, cũng như tri thức làm thuốc nam của cộng đồng mình.

Tìm hiểu cách nấu cao dược liệu của người Dao Ba vì

Cao dược liệu là sản phẩm được bào chế bằng cách chiết xuất, cô hoặc sấy đến thể chất quy định các dịch chiết thu được từ dược liệu, thảo dược với các dung môi theo tỉ lệ tiêu chuẩn đã định. Trước khi chiết xuất cao dược liệu, cần phải xử lý cẩn thận nguồn nguyên liệu dược liệu ( được làm sạch sẽ, phơi hoặc sấy khô và được chia nhỏ theo kích thước nhất định).
Có một số thảo dược có chứa các chất men, chúng ta cần làm sạch chất men bằng cách dùng hơi nước hoặc hơi cồn sôi hoặc những cách thức khác phù hợp tiêu chuẩn, khi các thảo dược đã được làm sạch hết chất men rồi mới đưa vào vào sử dụng chiết xuất thành cao.

Việc chế biến dược liệu thành cao tạo ra những ưu điểm vượt trội như loại bỏ được tạp chất của thảo dược, loại bỏ mùi khó chịu của cây tươi, dễ dàng bảo quản và sử dụng, cất giữ được thời gian lâu dài. Về phương thức nấu cao không khác gì các loại cao dược liệu khác, chỉ cần cho nguyên liệu vào nồi nấu dược liệu đun với nước, chỉ khác tỉ lệ nước và thời gian nấu. Sau khi lấy nước cốt dược liệu thì cho vào nồi cô cánh khuấy đến khi nước cô đặc thành cao.

Từ xưa đến nay việc nấu cao, nấu dược liệu được áp dụng phương pháp thủ công. Tuy nhiên những hạn chế khi sử dụng nồi nấu thủ công với các dung dịch cần đun nấu lâu nhưng dễ bị đóng cặn hay cháy khét gây hao hụt, cần được khuấy trộn đều và đảo liên tục để không bị cháy hay bám nồi, mất nhiều thời gian công sức mà năng suất không cao. Nồi cô đặc, sản phẩm ra đời nhằm mục đích cô đặc dung dịch có thời gian đun nấu lâu cần được khuấy trộn đều và đảo liên tục để không bị cháy hay bám nồi, mất nhiều thời gian công sức. 

Nồi nấu cao, cô dược liệu, cô thuốc cao cấp được sáng chế ra trên nền tảng nhu cầu sử dụng các loại dược liệu, những dòng thuốc gia truyền cần được bảo tồn và phát triển. Vì vậy, các HTX đã đầu tư vào thiết bị nồi nấu, nồi cô cao để nâng chất lượng cao dược liệu cũng như tiết kiệm được thời gian, công sức lao động.

Nồi cô thuốc, nấu cao thế hệ mới sử dụng nguồn năng lượng bằng điện, dẫn nhiệt bằng dầu giúp truyền nhiệt và giữ nóng tốt. Chuyên dùng để cô thuốc, nấu cao, cô dược liệu. Khác xa với cách nấu cao, cô thuốc truyền thống sử dụng nhiên liệu bằng than rất độc hại và có nguy cơ bị khắm khói. Dùng nhiên liệu bằng gas lửa tỏa nhiệt không đều hay bị khê nếu không đảo khuấy liên tục. Cánh khuấy hoàn toàn tự động, động cơ đảm bảo sử dụng trong thời gian dài, tốc độ khuấy điều chỉnh theo nhu cầu sử dụng của mỗi người. Tùy theo nguyên liệu sử dụng mà cánh khuấy có thể khác nhau để phù hợp với nguyên liệu cần được cô đặc.

Vẫn còn nơi nấu cao bằng phương pháp thủ công

Bộ nồi nấu cao và Nồi cô cao bằng điện là thiết bị đa năng tiện dụng được sản xuất hoàn toàn bằng inox 304, loại inox cao cấp nhất hiện nay. Thiết bị sử dụng nhiên liệu điện để đun nóng nước nhanh chóng, tiết kiệm điện, an toàn khi sử dụng. Điện năng vừa mang đến sự sạch sẽ cho không gian chế biến dược phẩm, thực phẩm được vệ sinh sạch sẽ, vừa đảm bảo sức khỏe khi tránh phải tiếp xúc nhiều với khí thải độc hại. Hộp điện điều khiển của nồi ninh xương nấu phở có chức năng điều chỉnh nhiệt độ, hẹn giờ. Khi nồi sôi sẽ tự động giảm nhiệt độ để sôi nhỏ, giúp tiết kiệm điện năng tiêu thụ.

Hiện nay có không ít đơn vị sản xuất thiết bị ngành dược, đặc biệt là gia công thiết bị sản xuất thuốc đông y, cô cao dược liệu. Vì thế thị trường có rất nhiều loại nồi cô cao cánh khuấy, nồi gia nhiệt cánh khuấy với nhiều dung tích khác nhau, giá thành khác nhau.

Các mẫu nồi cô cao cánh khuấy, cô cao dược liệu có giá rẻ, được nâng cấp từ nồi nấu cháo điện và được trang bị thêm hệ thống gạt quay tự động đang được bày bán phổ biến. Để có tính năng 2 trong 1, vừa nấu dược liệu, vừa cô cao, một số nhà sản xuất thiết kế hệ thống khuấy trộn có thể thể lắp đặt và tháo rời dễ dàng, tuy nhiên thiết kế này lại có một vài nhược điểm như làm giảm tuổi thọ motor điện, khó vệ sinh thiết bị và không đảm bảo an toàn.

Nồi cô cao trên thị trường hiện nay đa phần là nồi cô cao lỏng, không đáp ứng nhu cầu cô cao khô, cao bánh vì thiết kế lòng nồi nhỏ gây tốn thời gian, motor điện công suất yếu, hoặc cấu tạo nồi không chắc chắn, dễ hỏng hóc, han gỉ…KAG Việt Nam chuyên cung cấp các thiết bị sản xuất dược phẩm, thực phẩm, công nghiệp...

Bài viết trên KAG VIỆT NAM muốn chia sẻ với bạn đọc về cao dược liệu cũng như hệ thống trang thiết bị như nồi nấu cao, nồi cô cao. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào cần được tư vấn, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ tốt nhất.

CÔNG TY CP CÔNG NGHỆ KAG VIỆT NAM

Hotline: 0904685252

Website: www.maythucphamkag.com - www.xuyena.vn

Email: Kagtechvn@gmail.com

Địa chỉ: Số 115, ngõ 509 Vũ Tông Phan, Khương Đình, Thanh Xuân, Hà Nội