Mù Căng Chải không chỉ nổi tiếng bởi những ruộng bậc thang hùng vĩ quanh năm mây mù bao phủ, với khí hậu trong lành mà còn nổi tiếng bởi những vò rượu thóc – đặc sản của xã La Pán Tẩn.

Theo các già làng người Mông xã La Pán Tẩn kể lại thứ rượu thóc quý này đã có từ lâu đời, không ai biết người nào sáng tạo ra và có từ bao giờ. Rượu thóc nhà ai cũng có nhiều, nhưng khách phải quý lắm thì người Mông mới mời uống. Mà đã uống thì phải uống bằng bát, uống cho bằng hết rượu trong nhà thì thôi. Chủ nhà "chào cỗ" với khách bằng hai bát rượu, khách cũng phải đáp lễ bằng hết hai bát. Uống xong cười phơ lớ, rồi bắt tay nhau, rồi lại uống tiếp. Uống cho say đến độ không biết gì nữa, rồi cả chủ lẫn khách ôm nhau nằm ngủ dưới sàn đất trải rơm. Khách quý của người Mông thì phải như thế.

Rượu thóc của người Mông được làm từ thóc ngon trồng trên những ruộng bậc thang, được ủ men và chưng cất hai lần theo phương pháp truyền thống nên không bao giờ bị đau đầu như thứ rượu ở dưới xuôi. Đêm uống say sáng ra người tỉnh táo như vừa trải qua một giấc ngủ. Rượu thóc La Pán Tẩn ngon nổi tiếng đến độ Tết đến xuân sang, nhiều người dưới xuôi lên mua vài chục lít về vừa để uống vừa để biếu tặng.

Để chưng cất một mẻ rượu thóc ngon thì ngoài việc lựa chọn được thóc nương ngon (nguyên liệu chính để nấu rượu) còn phải có thêm một số các nguyên liệu không thể thiếu khác là men lá gia truyền và nước nguồn tinh khiết lấy từ trong các khe núi đá mang về.

Thóc  nương sau khi được làm sạch sẽ không xát mà để nguyên vỏ trấu cho vào chảo gang luộc trên bếp lửa từ 2 đến 3 giờ đồng hồ, công đoạn này giống như người dưới xuôi nấu chín gạo thành cơm rượu. Men lá được làm từ các loại lá thuốc trên rừng. Lá thân cây được băm nhỏ, nghiền nhỏ trộn với bột để tạo thành men lá. Một năm, người H’Môngg chỉ lấy lá làm men hai lần là ngày Tết Thanh Minh và ngày Cốc Vũ vì họ quan niệm rằng đó là thời điểm tốt nhất để thu hoạch lá và cho ra men rượu ngon nhất.

Khi thóc đã chín sẽ được múc ra cho nguội hẳn rồi rắc men lá trộn đều bỏ vào các thùng. Việc ủ men trong nấu rượu rất quan trọng. Men được giã nhỏ ra thành bột. Rắc đều vào thóc đã được luộc chín. Người nấu có thể rắc men trực tiếp ở trong nong đựng thóc nguội, sau đó mới cho vào thùng ủ. Hoặc, cho 1 lớp thóc đã luộc vào thùng, sau đó rắc 1 lớp men, tiếp tục cho tới khi đầy thùng.

Khoảng hai ba ngày sau, khi các thứ trong thùng chứa bắt đầu lên men thì lại tiếp tục công đoạn ủ từ 7 đến 8 ngày rồi mới cho vào chưng cất thành rượu. Một mẻ rượu thường nấu từ 2,5-3 giờ đồng hồ.

Cách chưng cất rượu thóc của người Mông nơi đây gần giống với cách chưng cất rượu gạo của người miền xuôi nhưng điểm khác biệt là ở các dụng cụ để chưng cất. Thông thường, người Mông La Pán Tẩn sẽ đặt một chiếc chảo gang có nước lên trên bếp, rồi để một cái chu chớ (giống như cái chõ đồ được đục từ gốc cây gỗ lớn) có đường kính từ 70 - 80cm và chiều cao gần 1 mét lên bên trên chiếc chảo, xung quanh viền bịt kín bằng cám để kín hơi.

Bên trong cái chu chớ tiếp tục đặt một cái chá chớ cũng bằng gỗ đẽo hình cái máng dài thuôn nhỏ một đầu dùng để dẫn rượu ra ngoài. Sau khi mọi thứ đã được chuẩn bị xong và lửa trong bếp cũng đã được nổi lên, chủ nhà sẽ làm nốt công việc cuối cùng là đặt một cái chảo gang có chứa nước lạnh lên trên cái chu chớ (mục đích để ngưng rượu) rồi cầu khấn trước nồi rượu mong cho được mẻ rượu ngon. Sau đó, rượu được nấu lần thứ hai và ủ trong các vật chứa lớn như chum, vại cùng với một số loại lá cây rừng.

Cứ 30kg thóc nấu thì sẽ chưng cất được 15 lít rượu nặng độ và 5 lít rượu nhẹ độ. Rượu nấu ra có nồng độ từ 47 đến 50 độ. Tuy có nồng độ cao, nhưng điều đặc biệt là Rượu thóc La Pán Tẩn có vị êm say, thơm, ngọt, dễ uống chứ không có vị nồng, đắng như rượu ở một số nơi khác. Rượu không gây đau đầu, say cũng chỉ có cảm giác lâng lâng, đặc biệt càng ủ men lâu ngày lại càng thơm ngon hơn…

Trước đây, rượu thóc La Pán Tẩn chỉ để phục vụ cho nhu cầu của các gia đình tại địa phương. Hiện nay, đồng bào người Mông La Pán Tẩn đã phát triển nghề nấu rượu thóc truyền thống này để trở thành hàng hóa, cải tiến nồi nấu rượu bằng điện nhưng vẫn theo nguyên lý cách thủy và chưng cất 2 lần, đưa rượu thóc thành một loại đặc sản chinh phục khách hàng khắp nơi, đã khẳng định được thương hiệu trên thị trường, khẳng định chất lượng và vươn tới trở thành thương hiệu hàng hóa nổi tiếng cả nước.

Một số thiết bị được đổi mới, cải tiến giúp cho việc sản xuất Rược Thóc không còn vất vả nữa:

 - Thiết bị làm men: Máy rửa dược liệu, Máy nghiền dược liệu, Máy xay men, Máy sấy dược liệu

 - Thiết bị chưng cất rượu: Tủ hấp cơm gạo, Nồi nấu rượu mini, Máy lọc khử độc làm trong rượu, Máy lão hóa làm già tuổi rượu

- Hệ thống đóng nắp và chiết rót chai thủy tinh: Máy chiết rót 4 vòi thủ công định lượng, Máy đóng và xiết nắp chai

Liên hệ Công ty Công Nghệ KAG Việt Nam

Hotline 090-468-5252

Địa chỉ số 115 ngõ 509 Vũ Tông Phan - Thanh Xuân - Hà Nội

Website www.maythucphamkag.com