Sự tích ra đời của rượu Bâu Bằng Cả

Rượu Bâu Bằng Cả là một loại đồ uống đặc sản đặc sắc, riêng có của người Dao Thanh Y ở xã Bằng Cả, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. Truyền thuyết kể rằng, xưa kia người Dao Thanh Y lập làng, xuất hiện một con quỷ, cứ ban ngày người lớn vào rừng săn bắt, làm nương thì con quỷ lại mò vào làng lấy hết gạo thóc, rình bắt trẻ nhỏ, dân làng lo sợ nhưng không làm sao được.

Trong làng có một già làng đức cao vọng trọng liền cầu xin thần rừng bảo vệ dân làng, mách cách trừng trị con quỷ tham lam độc ác đó. Đêm đó, già làng mộng rằng chọn nếp nương ngon, nấu với nước suối nguồn rồi đem chộn với một loại lá cây và ủ trong chum, khi nào thấy nước sánh vàng như mật ong thì đem chum nước để ra ngã ba, ngã bẩy đầu làng, quỷ thấy uống vào sẽ trở nên hiền lành như một đứa trẻ và không càn quấy dân làng nữa.

Nghe lời thần núi báo mộng, già làng làm theo, đến ngày mang ba chum rượu ra ngã ba đầu làng. Quỷ theo thói quen vào làng kiếm ăn, thấy chum nước lạ tỏa mùi thơm ngào ngạt, Quỷ tò mò uống thử, hết chum thứ nhất, đến chum thứ 2, rồi chum thứ 3. Lạ thay từ khi uống thứ nước này vào, nó bỗng trở nên hiền lành, không còn hung hãn và lảo đảo đi vòng quanh làng một lần rồi đi thẳng vào rừng và không còn quấy quả dân làng nữa. Nhớ ơn thần rừng, già làng cũng ủ một chum, chắt ra dâng lên thần rừng để bày tỏ lòng biết ơn và tri ân công đức thần rừng đã giúp dân làng đuổi quỷ.

Đặc sản Rượu Bâu của người Dao Thanh Y

Rượu Bâu Bằng Cả có hương vị đậm đà, kết hợp độc đáo hương vị của nếp nương, cây thuốc rừng, bí kíp ủ và sự nồng nàn lên men tự nhiên mà không cần qua nấu. Rượu Bâu được ủ từ loại men thủ công của đồng bào tạo nên một thức uống không nơi nào có được. Môt đặc biệt nữa là rượu Bâu dành cho cả nam, nữ đều uống được, uống rất êm khi uống rất khó say, nhưng đã say thì vương vất, ngất ngây nhưng lại không gây sự khó chịu, mệt mỏi hay đau đầu; rượu có màu vàng sáng, vị ngọt đằm sâu, ngửi thấy mùi thơm ngọt của gạo nếp mới, uống thật êm và uống xong vẫn còn dính môi, cổ họng đọng lại vị ngọt thanh.

Rượu Bâu Bằng Cả thường được dùng trong tất cả các dịp hội hè, đình đám, ngày Lễ tết, ngày kỷ niệm và dùng cả trong những sự kiện trọng đại của gia đình, dùng kết hợp với đủ thứ đồ ăn kèm theo từ đồ cỗ mặn xôi thịt đến bánh kẹo hoặc uống chay chẳng dùng với thứ gì cũng vẫn ngon; trước đây rượu Bâu Bằng Cả không làm để bán mà chỉ làm để gia đình dùng và khi có việc.

Cách làm rượu Bâu truyền thống

Làm rượu Bâu không khó nhưng không phải ai cũng làm được. Ngày xưa các cụ làm rượu Bâu rất cầu kỳ cẩn thận và nhiều kiêng kỵ, thứ gạo được dùng để làm rượu phải là gạo nếp nương, tự giã bằng cối đá, xảy vỏ xảy mày và cho vào nấu thành cơm để ủ; men ủ là thành phần quan trọng quyết định chất lượng của mẻ rượu, men để ủ rượu Bâu là men lá hay còn gọi là men truyền. Để đảm bảo giá trị và chất lượng sản phẩm rượu bâu Bằng Cả, Chính quyền địa phương và người dân Bằng Cả đã cùng nhau thành lập tổ chức sản xuất sản phẩm đảm bảo chất lượng mang thương hiệu rượu Bâu Bằng Cả thông qua việc đăng ký bảo hộ độc quyền nhãn hiệu chứng nhận tại Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam.

Rượu Bâu (hay còn gọi là rượu chua) là loại rượu truyền thống có từ lâu đời của người Dao Thanh Y sống ở xã miền núi Bằng Cả. Chính vì thế, hầu hết gia đình người Dao nào ở vùng này cũng biết cách ủ và nấu rượu Bâu. Tuy nhiên, mỗi nhà lại có công thức chế biến cũng như cách nấu riêng tuỳ theo bí quyết gia truyền của từng gia đình, dòng họ. Trong đó yếu tố quan trọng nhất để làm nên điểm đặc biệt, đặc trưng cho loại rượu này chính là men rượu. Người ta dùng một số loại lá cây rừng, luộc lên lấy nước cốt rồi trộn với bột gạo, ủ làm men. Sau đó, gạo nếp nương được nấu thành cơm, đem trộn với men và tiếp tục ủ. Sau khoảng 3-5 ngày, khi cơm ủ đã lên nấm thì bắt đầu cho vào hũ, đổ thêm nước và tiếp tục ủ cho đến khi hỗn hợp tiết ra chất lỏng màu vàng trong, có vị chua ngọt. Đấy chính là rượu Bâu. Rượu Bâu trước đây thường chỉ được sử dụng trong những dịp quan trọng như lễ, Tết hoặc làm quà biếu các cụ già có uy tín trong làng, bản; tuy nhiên nhiều năm trở lại đây, nó đã trở thành sản phẩm hàng hoá mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân nơi đây. Chính vì thế, số lượng người nấu rượu Bâu để sử dụng và kinh doanh cũng nhiều lên trông thấy.

 Ông Lý Văn Ba, Phó Chủ tịch UBND xã Bằng Cả, cho biết: “Hiện tại, chưa kể những hộ gia đình sản xuất nhỏ lẻ để phục vụ sinh hoạt trong gia đình, trên địa bàn xã có trên 10 hộ chuyên sản xuất và kinh doanh rượu Bâu quy mô lớn, với năng suất đạt từ 1.000-2.000 lít/hộ/năm. Với giá bán 60.000 đồng/lít, sau khi trừ chi phí, mỗi hộ gia đình còn thu về bình quân từ 50-60 triệu đồng. Chính vì thế, nghề nấu rượu Bâu được đánh giá là một trong những hướng phát triển kinh tế mới cho bà con người Dao Thanh Y nói riêng và người dân xã Bằng Cả nói chung...”.

Tuy nhiên, hiện tại việc sản xuất và tiêu thụ rượu Bâu trên thị trường vẫn còn tồn tại nhiều bất cập. Mặc dù hình thành và phát triển từ lâu đời nhưng các hộ gia đình sản xuất loại rượu này vẫn chỉ mang tính tự phát theo quy mô nhỏ, lẻ chứ chưa có hình thức tổ chức cụ thể nên chưa phát triển được rộng rãi. Sản phẩm làm ra vẫn đang ở dạng thô, chưa có mẫu mã sản phẩm cũng như chưa được chứng nhận và có nhãn hiệu thương mại nên khâu đầu ra không ổn định, chủ yếu tiêu thụ tại địa phương. Bên cạnh đó, công nghệ sản xuất không ổn định và thiếu quy trình chuẩn chung trong kỹ thuật chế biến, sản xuất cũng khiến cho chất lượng rượu bị dao động theo từng hộ gia đình. Những nguyên nhân trên gây nên nhiều khó khăn, vướng mắc cho người dân trong việc phát triển sản xuất sản phẩm của địa phương. Trước thực trạng này, huyện Hoành Bồ đã quyết định chọn rượu Bâu là một trong ba sản phẩm điểm để thực hiện theo chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm”. Theo đó, huyện sẽ hỗ trợ xã triển khai một số công tác trong việc xây dựng thương hiệu cho loại nông sản này, như thành lập công ty cổ phần chuyên sản xuất, kinh doanh rượu Bâu trên địa bàn xã; xây dựng quy trình chuẩn chế biến rượu Bâu; quảng bá chất lượng sản phẩm trên các phương tiện thông tin đại chúng v.v.. 

Rượu Bâu Bằng Cả, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh không chỉ là một sản phẩm đặc sản có nhiều ý nghĩa, giá trị về văn hóa truyền thống, mà nó còn là một sản phẩm có giá trị bổ dưỡng cho mọi người, mọi gia đình; sản phẩm mang lại nhiều niềm vui, nhiều sự gắn kết, uống rượu Bâu Bằng Cả giúp nâng cao thể trạng, tốt cho đường tiêu hóa, đặc biệt là làm đẹp da cho phụ nữ. 

Một số sản phẩm cần thiết để Sản xuất rượu

> Thiết bị sản xuất rượu: Tủ nấu cơm rượu, Nồi chưng cất rượu, Máy lọc rượu khử độc tố, Máy lão hóa làm già tuổi rượu…

> Thùng gỗ sồi ngâm ủ rượu, giúp rượu có màu nâu sẫm, vị vanila thơm đậm đà

> Dây chuyền Chiết rót và Đóng nắp chai

Liên hệ KAG Việt Nam

Địa chỉ 115 ngõ 509 Vũ Tông Phan - Thanh Xuân - Hà Nội

SĐT 0904685252

Website www.maythucphamkag.com